Beyoncé, the culmination of 50 years of pop and R&B acts

Tags

#column, article, bday, Beyoncé, Beyoncé birthday, Beyoncé Knowles, Beyoncé Knowles-Carter, birthday, Destiny's Child, hip-hop, Kelly Rowland, Michelle Williams, Music, pop culture, pop music, R&B

The legendary-in-her-own-time Beyoncé, femme extraordinaire, celebrity to the celebrities, star to the stars, is the culmination of fifty-some years of pop and R&B history. She is all the best of history’s pop and soul acts rolled into one, seemingly having absorbed all the best of them within the few years between her birth on September 4th, 1981 and the time she scored her first girl group hits in the mid- to late 1990s.

Not only has she absorbed all the best of the best, she has distilled it into something that appears bigger and better than most of what we’ve seen in global-scale crossover entertainment since the dawning of Elvis Presley’s impressive and wildly successful take on African American music in the 1950s.

Destiny’s Child chaneling the Supremes – Kelly Rowland, Beyoncé Knowles, Michelle Williams (L-R), circa 2006

Beyoncé’s got the gloss and glamour of a Diana Ross, having her own Supremes in Destiny’s Child – laced with the sexy afro-futurism of funk-rock girl group Labelle. She innovates musical styles and lyrical content like the Beatles or Bob Dylan did, writing trendsetting songs that change entire genres of music for good.

She’s got the raw ‘n’ roll of a Tina Turner whipping herself, her Ikettes, and her audiences into a frenzy with sweaty song-and-dance; she’s got the sex ‘n’ glitter of a Donna Summer in her disco heyday; the funkin’ down-to-earth R&B of a Chaka Khan; the innovative eclecticism of a Prince; the corn-fed country soulfulness of an Etta James; the inspirational gospel ‘n’ jazz of Aretha; the no-prisoners-taken ambition of Madonna.

She has taken the showmanship, the infectious megalomania and savvy (video) imagery of the Jackson family of entertainers to a new level, coupling those assets with the youthful enthusiasm and global sing-along appeal of even light pop acts like, say, ABBA, the Pointer Sisters, and the Spice Girls.

Beyoncé performing at the Vanderbilt Stadium in Nashville, Tennessee on August 23, 2018 during the On The Run II Tour, which she co-headlined with her husband, rapper Jay-Z | source: Beyoncé’s Facebook page

Rather than eliciting much envy, Beyoncé’s fame and success seem to motivate. She uses her music, voice, status, and celebrity to uplift and inspire. With an extremely rare combination of cutthroat self-assuredness, boundless talent, unapologetic femininity and strength, and endearing humility and sensitivity, she takes her audiences ‘to church,’ makes them get in touch with their spirits, makes them embrace and celebrate who and what they are.

Although I do not tend to uncritically view anyone, not even Beyoncé Giselle Knowles-Carter, as some sort of messiah, it cannot be denied that she touches people where they live – in the here and now; in a post-modern, eclectic world full of possibilities, opportunities, and inclusiveness, but also of insanity, betrayal, loneliness, changes and fears, ultimately delivering comfort, encouragement, irresistible beauty, and realistic hope for more and better – not only for oneself, but for the world and all its people.

Photo by Peter Lindbergh for Beyoncé’s album I Am… Sasha Fierce (2018)

Knowles at the Coachella Valley Music and Arts Festival, held at the Empire Polo Club in Indio, California on April 14 and 21, 2018

The Formation World Tour, 2016 | photo by Felisha Tolentino (source beyonce.com)

The ever-changing colours and multi-layered sweetness of Queen B’s lemonade lure us like bees to her hive, but it’s the strangely soothing bitterness of recognition of our own complex souls that keeps us drinking it. Beyoncé is irresistible and shall forever remain one of the, if not the, biggest and brightest of stars the world will ever see.

Eh, yeah, I’m a fan. Can you tell? Lol

Happy birthday, Beyoncé.

Tasio Ferrand © September 4, 2019

Romy and Alain; La Piscine, murder, and legendary chemistry

Tags

Alain Delon, André Courrèges, Côte d'Azur, France, Jacques Deray, Jane Birkin, La Piscine, Maurice Ronet, Ramatuelle, Romy Schneider, Saint-Tropez, summer, swimming pool, The Sinners

La Piscine (‘The swimming pool’), 1969
(Released in England as The Sinners)
Starring Alain Delon, Romy Schneider, Maurice Ronet, Jane Birkin
Directed by Jacques Deray
Music by Michel Legrand
A French / Italian co-production from SNC, Paris / Tritone Films, Rome

 

Lounging about naked

Actors Romy Schneider and Alain Delon had a highly publicised romantic relationship in the late 1950s and early 1960s and were at some point even engaged to be married. Six years after they split up, they starred in the psychological thriller La Piscine as the lovers Marianne and Jean-Paul, who spend their vacation in a villa with an outdoor swimming pool in Ramatuelle, just outside Saint-Tropez.

It’s a stunning setting, and when Schneider and Delon aren’t half naked, lounging about the pool or frolicking in it, they’re beautifully dressed in clothes designed by French fashion designer André Courrèges, who at the time was at the zenith of ultra-hipness.

 

The plot

Marianne (Schneider) invites her former lover, Harry (Maurice Ronet), and his eightteen year old daughter (Jane Birkin) to spend a couple of days at the villa with her and her beau, Jean-Paul (Delon). Tensions rise between the four of them, and when Jean-Paul seems to have seduced Harry’s young daughter, events take a dramatic turn.

Jean-Paul and Harry, both drunk, get into a fight, and Jean-Paul ends up drowning Harry in, you guessed it, la piscine. A police investigation is started. Jean-Paul confesses everything to Marianne, who then has his fate in her hands.

 

A real-life murder

During filming in October 1968, a real-life police investigation was started when Alain Delon’s friend and bodyguard, Stevan Markovic, was found murdered in a rubbish dumpster on the outskirts of Paris. Before his death, Markovic had sent a letter to his brother, in which he wrote that if anything happened to him, it would be because of Delon and Corsican gangster François Marcantoni.

Delon was questioned, but police soon decided he was not in any way involved in the murder of Markovic. Marcantoni, the Corsican, spent almost a year in prison but was then released because the prosecutor could not prove his guilt. The murder of Stevan Markovic has never been solved.

Le Delon et La Schneider dressed by André Courrèges

 

Saccharin and infidelity 

Romy Schneider (1938–1982) was born in Vienna, Austria, to a German mother and an Austrian father, both actors. Although she had already been a household name in the European film industry since the mid-fifties, when she starred as Empress Elisabeth (‘Sissi’) of Austria in a saccharin-sweet and highly succesful Austrian movie trilogy, it was her part in La Piscine that really made her legendary, especially in France.

It appears the producers had initially wanted another actress for the part of Marianne, but Delon (Sceaux, France, 1935), at the time one of France’s biggest movie idols, insisted Schneider was cast as his leading lady, even making it a condition for his taking part in the project. Film journalists have suggested it was his way of ‘making up’ for his infidelities during their relationship (they had remained friends after the split), although she really didn’t need the charity; her career was doing just fine.

Still, it can’t be denied that the film launched Romy into the artistically most interesting and most mature phase of her career, with challenging, movie-carrying roles that in the following decade arguably made her eclipse even Alain’s enormous celebrity. It seems that La Piscine was among the last of Delon’s real artistic highpoints while at the same time being Schneider’s step up to ever bigger artistic achievements in a series of lavish and succesful star vehicles.

[Click on images to see them in gallery mode. Text continues below.]

Romy in a dress by André Courrèges

Romy in a dress by André Courrèges

 

Legendary chemistry

Romy and Alain starred together in three films — Christine (1958), La Piscine (1969), The Assassination of Trotsky (1972) — and one theatre play — John Ford’s ‘Tis Pity She’s a Whore (1961, French title: Dommage qu’elle soit une putain), directed by Luchino Visconti. Both actors also had parts in the French films L’Amour à la mer (Love at Sea, 1965), and Paris brûle-t-il? (Is Paris Burning?, 1966), but Romy’s scenes were not included in the final cut of either of those.

In all the films they made together, the chemistry between them is tangible every time they share the screen, but never more so than in La Piscine. Moviegoers at the time of course remembered the closely documented love affair the two popular actors had had several years earlier, and that certainly helped the film become a major success.

 

High point

The sex appeal and private lifes of the lead actors, however, are not the only reasons La Piscine is to this day regarded as a high point of French cinema. Both film critics and film fans agree that it truly is a stylistic and psychological masterpiece.

Sometimes bordering on whimsically kitschy — for example when images of a racing brown Maserati fade into a panorama of Romy Schneider’s naked tanned body; or the hardly coincidental colour coordination between La (green-eyed) Schneider’s green Courrèges dress and the green beach towel hanging low around Le Delon’s tanned hips in other scenes — the movie nevertheless paints a harrowing portrait of love, seduction, and (presumed) innocence, and, on an even more intriguing level, of jealousy, possessiveness, and defeat.

[Text concludes under image.]

Alain Delon during the filming of La Piscine

 

Even though some events in La Piscine are perhaps best avoided in real life, the emotionally charged yet sumptuously undercooled, erotic, and utterly satisfying images simply make you want to run off to the Côte d’Azur for good and find your own Romy or Alain. Or both, for that matter…

Tasio Ferrand © 28 July 2018

Sources: Ciné-Ressources, IMDb, Les fiches du cinéma, notreCinéma, AllMovie, MovieMeter, Wikipédia, Collector Saint-Tropez magazine, having watched La Piscine numerous times.

 

Theda Bara, silent film vamp – ”I’m going to be so bad, I’ll be remembered always.”

Tags

actress, Ballard MacDonald, Billy Wilder, Broadway, Charles Brabin, Cleopatra, drugs, femme fatale, George V. Hobart, Gloria Swanson, J. Gordon Edward, J.C. Huffman, James Noble, John Willard, Leta Vance Nicholson, murder, New York Public Library, Norma Desmond, Shapiro Bernstein & Co, sheet music cover, silent film, Sunset Boulevard, The Blue Flame, theatre play, Theda Bara, theme song, vamp, W.H. Gilmore, William Frederic Peters, Woody Herman

Often called the first sex symbol of the silver screen, American silent film actress Theda Bara got tired of playing scantily clad vamps (femmes fatales) in film upon film, and decided to try her luck at theatre acting again. However, in The Blue Flame, the 1920 production she picked to return to the stage, she played yet another femme fatale, this one a seductress who dies and is resurrected. Theda’s career on the other hand, was not brought back to life by the endeavour.

Theda Bara (born Theodosia Burr Goodman, 1885–1955) is one of the most famous completely silent film stars; her career ended in 1926 and she never appeared in a sound movie — two radio interviews, one from 1936 (which can be heard in the video below), and the other from 1939, are thought to be the only recordings of her voice ever made.

In the clearly scripted 1936 interview, Bara speaks of returning to film acting, but nothing ever came of those plans. Her formal and affected tone (‘picdjurss’) brings to mind Gloria Swanson’s performance as the fictitious faded silent film star Norma Desmond in Billy Wilder’s 1950 film noir Sunset Boulevard.

Alas, most of the forty films Theda Bara made between 1914 and 1926, the span of her film career, were destroyed in fires at the Fox film studios in 1937 and at the Museum of Modern Art in New York City. Only six of her forty movies survive in their entirety. Of her most famous film, J. Gordon Edward’s epic historical drama Cleopatra (1917), only a few very short fragments survive (see video above), along with many photographs of an exotically attired Theda in the title role.

[Click on pictures to view in gallery. Text continues below.]

Theda Bara and Thurston Hall

When Theda’s contract with Fox film studios expired in 1919, she took on the lead part in The Blue Flame, a four-act Broadway play directed by J.C. Huffman and W.H. Gilmore. The producers commissioned composer William Frederic Peters and lyricist Ballard MacDonald to write The Blue Flame Theme Song.

It appears Theda Bara did not sing the song in the play or anywhere else, and there seems to be no recording of it; the sheet music was at the time merely sold as a publicity tool for the actress’ first Broadway production so people could play the song on their piano at home.

The Blue Flame was viciously panned by critics, and Bara’s acting on stage was deemed severely below par. In The New York Times, theatre critic Alexander Woollcott made fun of the dialogue and mentioned one line in particular: ”I’m going to be so bad, I’ll be remembered always.” Woollcott wrote that Bara was bad, but not bad enough to be memorable…

Other bits of supposedly serious dialogue that made audiences laugh, included phrases like, ”Have you brought the cocaïne?” and ”You make my heart laugh and I feel like a woman of the streets.”

[Text continues under photo.]

Theda Bara on the cover of the sheet music for The Blue Flame Theme Song by composer William Frederic Peters and lyricist Ballard MacDonald | Shapiro, Bernstein & Co., Music Publishers, New York, 1920 (New York Public Library)

The production still drew big crowds on the power of the starring actress’ enormous movie fame alone and even went on a tour across the U.S. after 48 Broadway performances. It was however, the last Broadway play in which the actress would appear. After The Blue Flame closed, the already floundering film career of the once legendary-in-her-own-time silent film star went in as steep a decline as her stage career, until she was all but forgotten by the time the femmes fatales started talking in movies.

In 1921, Ms. Bara married film director and screenwriter Charles Brabin (1882–1957) after which she starred in two more films before retiring from acting in 1926. Theda died from stomach cancer at the age of 69, having spent the last thirty years of her life in relative anonymity. Still, her legendary status as one of the greatest silent film stars has since been restored, even if it took several decades.

[Text concludes under photo.]

Promotional portrait of Theda Bara as ‘Ruth Gordon’ in the play The Blue Flame, published in New-York Tribune, 15 February 1920, with the caption: ‘Theda Bara, the Salome of the screen and the girl that made ”vamps” famous, has at last forsaken the movies for a speaking part. Broadway is soon to see her in the leading role of ”The Blue Flame,” an A.H. Woods production.’

From Wikipedia:

The Blue Flame is a four-act play written by George V. Hobart and John Willard, who revised an earlier version by Leta Vance Nicholson. Ruth Gordon, the main character, is a religious young woman who dies and is revived by her scientist fiancé as a soulless femme fatale. She seduces several men and involves them in crimes, including drug use and murder. In the final act, her death and resurrection are revealed to be a dream.

Soulless, femme fatale, seduction, several men, crimes, drug use, murder, dreams, death, resurrection? Somebody please put this show back on! Including the apparently ridiculous dialogue. And please use the theme song – it’s not on YouTube and I would love to hear it. Thank you.

Tasio Ferrand © March 30, 2018

Ps, Here’s a totally unrelated Blue Flame song, an instrumental by clarinetist, saxophonist and band leader Woody Herman and his Orchestra, recorded in 1941. The slow, haunting foxtrot was composed by James Noble and, again, has nothing to do with the 1920 Theda Bara stage production described above.

 

Gemeenteraadsverkiezingsavond, American style

Tags

Amerika, campagnevoerder, campaigner, Engels, exit poll, gemeenteraadsverkiezingen, landslide, Limburg, Nederlands, NOS, RTL, schommeldorp, Sint Anna-molen, stembuspeiling, swing state, Taal, thermometer, verkiezingsavond, Weert, zwaaistadje

Toch wel gelachen met die gemeenteraadsverkiezingsavond op tv gister. We spelen Amerika’tje…

In de verschillende televisieprogramma’s had men het over landslides (‘landverschuivingen’ of ‘aardverschuivingen’). De vooral in de V.S. gehanteerde uitdrukking is eigenlijk landslide victory, of: to win by a landslide, en dat betekent uiteraard ‘een overwinning als een landverschuiving, een aardverschuivingsoverwinning’ of iets van dien aard.

Als je het per se wat letterlijker zou moeten vertalen, zou het beeldende ‘lawine-overwinning’ misschien een optie zijn. Afhankelijk van de context zou je in plaats van landslide ook ‘overdonderende, overweldigende, oorverdovende, denderende, daverende of verwoestende overwinning, gigantische voorsprong’ of iets met ‘mijlenver’ kunnen zeggen: ”Partij A ligt mijlenver voor op Partij B.” Of je gebruikt gewoon toch het Nieuwnederlandse ‘lentslijt’ — mag ook. Binnenkort in een woordenboek bij u in de buurt.

De sprekers hadden het bij RTL en de NOS steevast over campaigners (‘campagnevoerders,’ ‘lijsttrekkers’), en de uitslag van het Sleepwetreferendum werd tijdens de telling vaak beschreven als too close to call; het spande erom, kortom, het was een nek-aan-nekrace — de aantallen stemmen van voor- en tegenstanders liepen zó gelijk op dat er nog geen duidelijke winnaar kon worden aangewezen.

Korenmolen Sint Anna in de Nederlandse ‘swing state’ Weert (LB) | beeld: Groucho M, 2008 (Wikimedia Commons)

Voorts hebben wij bescheiden polderbewoners nu onze eigenste swing state: het Limburgse Weert, kennelijk.

Een swing state (‘kantelstaat’ of ‘strijdstaat’) is een staat in de Verenigde Staten waar de aanhang van elke presidentskandidaat nagenoeg even groot is en je als kandidaat voor de stemmen moet strijden omdat de verkiezingsuitslag daar elke kant op zou kunnen swingen, oftewel zwaaien of schommelen.

Maar het pittoreske Weert is geen staat, het is een vrij kleine stad, dus dat zou kantelgemeente, zwaaistadje of schommeldorp moeten zijn.

De laatste uren van city council election day stonden bij de NOS vooral in het teken van exit polls. Oftewel stembuspeilingen. Een stembuspeiling heet in het Engels — en nu klaarblijkelijk ook in het Nederlands — exit poll (enquête / opiniepeiling bij de uitgang) omdat de mensen bij het verlaten van het stembureau wordt gevraagd wat ze hebben gestemd. Vriend Hans maakte ergens op Facebook al, of alweer, de grap ”Ik krijg altijd tranende ogen van die pollen.” Dank je, Hans.

Enfin, ‘stembuspeiling’ is best een goed equivalent van exit poll, temeer daar de inmiddels ook gesignaleerde en ietwat té letterlijke vertaling ‘uitgangspeiling’ klinkt alsof je in het stemlokaal een rectale thermometer krijgt ingeschoven.

Fijne dag allemaal, blijf lekker warm.

Tasio Ferrand © 22 maart 2018

De storm, de koppige fietser en de gracht

Tags

Amsterdam, code rood, Elandsgracht, fietsen, fietser, gracht, Lijnbaansgracht, storm, westerstorm, windvlagen

Fietste jij ook gewoon keihard door in die westerstorm, als een bikkel van stavast? Ik zag vanmiddag in Amsterdam een vrouw op een haar na met fiets en al de Lijnbaansgracht in waaien. Stormcode rood, windvlagen van 80 kilometer per uur, en mensen moeten koste wat kost stug doorfietsen. Op een meter van de grachtrand af. Waar geen reling is. Ik snap dat niet.

De onfortuinlijke vrouw wist zich gelukkig nipt aan een boom vast te klampen, maar de stoet andere stuntrijders die achter haar aan kwam fietsen, botste tegen haar fiets en benen (en elkaar) aan terwijl zij met haar grote zware bergbeklimmersrugtas op haar rug half achter die boom lag te spartelen als een schildpad. En opeens lagen er vier, vijf mensen plat met hun fiets op de rand van de gracht tussen de windhozen en de neervallende takken. Precies op dat moment begon het ook weer te regenen. ’t Was een zooitje, jôh.

Iedereen die het zag schrok zich wild, het zag er echt eng uit, maar ik wist dat ik haar niet was gaan redden als ze erin was gestort… Sorry. Want wat had ik moeten doen? Ook de plomp in springen en aan onderkoeling sterven?

Daarnaast, zó veel weeg ik niet, en met die zware rugtas van haar had ze ons allebei onder water getrokken, en ik wil niet mijn laatste adem uitblazen tussen de eendenbroed-rietkraag-drijftuintjes vlak bij die muurreclame met de tekst ‘Lees de Bijbel, het boek voor u.’ Ik had hooguit 112 voor haar gebeld: ”Er ligt een gans in de Lijnbaansgracht, hoogte Elandsgracht, doei.”

Maar goed, ze heeft het overleefd, is overeind gekrabbeld, heeft de modder wat van zich af geslagen en is gewoon weer op de fiets gestapt, om in exact dezelfde code rood met windhozen uit de hel langs precies diezelfde gracht verder te fietsen, net als de andere noest-Hollandsche fietsers. Want ze hadden hun lesje nog niet geleerd.

Bewonderenswaardig. Ik zou mijn fiets hebben laten liggen om in het café op de hoek te gaan uithuilen tot m’n moeder me kwam halen of zo…

Doen jullie voorzichtig?

Tasio Ferrand © 18 januari 2018

Man Ray’s Spirals

Tags

20th century art, 391 magazine, avant-garde, Catherine Deneuve, Centre Pompidou, Dada, Dmitry Shubin, earrings, Francis Picabia, GianCarlo Montebello, Jacques Faujour, Jean Cocteau, jewellery, lampshade, Lèvres d'Or, Man Ray, Pierre Restany, Retour à la Raison, Return to Reason, short film, spiral, Surrealism, The Sunday Times Magazine, Tristan Tzara

American visual artist Man Ray (born Emmanuel Radnitzky, sometimes spelled Rudnitsky, 1890–1976), was a leading figure of the Dada art movement, and later of Surrealism, in both New York and Paris. He worked in several media exploring the concept of the ‘found object’ – treating discarded materials as valued artifacts. Many of these objects recur over many years in a range of the artist’s work.

The spiral motif

The motif of the unwinding swath of paper first appeared in Man Ray’s controversial Dada sculpture of 1919, Lampshade, in which an unrolled paper lampshade curled around a metal shaft (see below). He returned to the spiral motif in a few subsequent works, three of which are titled Return to Reason (or Retour à la Raison): a 1921 painting, a short film made in 1923, and a larger version of the painting, executed in 1939.

 

Man Ray, Lampshade, 1919 | Photo by Man Ray

This photograph was published in Spanish / French literary magazine 391, nº 13, July 1920, beside, among others, the following text (English translation underneath):

La connaissance et la morale ne sont que papier à mouches, je conseille aux mouches de vivre dans les confessionnaux, les pêchés étant une nourriture bien plus agréable que le caca.

Knowledge and morality aren’t but flypaper, I advise flies to live in confessionals, for sins are much more pleasant nourishment than shit.*

— Francis Picabia, French poet and painter (1879–1953)

 

Photo by Man Ray, 1924

Photo by Man Ray, 1924

Romanian-French poet, essayist and performance artist Tristan Tzara (1896–1963, left), and French author and designer Jean Cocteau (1889–1963), photographed by Man Ray in 1924.

 

© Man Ray Trust / ARS-ADAGP

Man Ray
Return to Reason
1921
Oil on board, 37.1 x 25.1 cm

 

© Museum Ludwig, Köln

Man Ray
Lampshade
circa 1964
Paper spiral mobile

 

Photo by Jacques Faujour, 1977 | © Bibliothèque Kandinsky / MNAM-CCI / Centre Pompidou

Works by Man Ray and other visual artists in the temporary exhibition Paris-New York, 1908-1968 at the Centre Pompidou, Paris, 1977. Man Ray’s lampshade can be seen hanging from the ceiling near the centre of the photo.

 

© Archives Artcurial

A pair of 18K yellow gold spiral ear pendants, titled Pendants Pending, designed by Man Ray, and created by goldsmith GianCarlo Montebello in 1970. This pair was auctioned by Parisian auction house Artcurial in 2014. Estimated at € 18,000 to € 20,000, the earrings ultimately fetched € 57,600.

Les bijoux d’artiste sont le témoignage émouvant de la rencontre entre deux styles, celui de l’artiste et celui de l’orfèvre.

Jewellery designed by artists bears touching testament to an encounter between two styles – that of the artist, and that of the goldsmith.*

— Pierre Restany, French art critic and philosopher (1930–2003)

Around 1968 Man Ray had already made a pair of these earrings, which became famous after French actress Catherine Deneuve wore them in a series of portraits shot by Man Ray (see below). The earrings were only taken into production in 1970 with the help of Milanese goldsmith and jewellery designer GianCarlo Montebello.

Because of the pendants’ weight, a special mechanism was created that allows them to be placed around the ears instead of hung from the earlobe as traditional earrings.

 

Photo by Man Ray, 1968 | © Man Ray Trust / ARS-ADAGP / DACS

Catherine Deneuve wearing the gold spiral ear pendants. This photo by Man Ray appeared on the cover of the June 16th, 1968 issue of The Sunday Times Magazine (UK) with the subtitle ‘The Mysterious Art of Catherine Deneuve.’

 

Photo by Man Ray, 1968 | © Man Ray Trust / ARS-ADAGP / DACS

Deneuve is surrounded by objects made by Man Ray, including a painted room screen, a paper spiral mobile, the gold earrings echoing the spiral motif, a chessboard table, six carpenter’s planes, and a jewellery box disguised as a book with the title Lèvres d’Or (‘Lips of Gold’).

 

Photo by Man Ray, 1968 | © Man Ray Trust / ARS-ADAGP / DACS

 

Retour à la Raison / Return to Reason
An experimental film by Man Ray, 1923
Duration: 00:02:54
Soundtrack (2015) by YouTube user r0ygbiv24

Man Ray made this short movie, one of the first Dadaïst films, by placing objects over pieces of film inside a darkroom and then turning the lights on to print the shadows of the objects onto the film.

The short film contained no audio track originally; the soundscape heard in the video below was added by the person who uploaded it to YouTube in 2015. So if you want a totally authentic viewing experience, you’ll have to mute the sound.

Tasio Ferrand © December 7, 2017

---

* Quotes translated by Tasio Ferrand.

Sources:
https://collections.artsmia.org/art/5035/return-to-reason-man-ray
http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k891104w/f11.image
https://en.wikipedia.org/wiki/Man_Ray
http://catalogueexpositions.referata.com/wiki/Paris-New_York
http://www.artcurial.com/en/asp/fullCatalogue.asp?salelot=2613+++++222+&refno=10512353 http://www.arterritory.com/en/texts/interviews/5772-the_conductor_of_an_orchestra_of_artist_jewellery/
https://www.amazon.com.mx/Man-Ray-Portraits-Terence-Pepper/dp/1855144433
http://www.imdb.com/title/tt0014406/
https://www.youtube.com/watch?v=0PNWJsr7hOU

Waarom het rauwe realisme van de roman Lek relevant is

Tags

Billie Holiday, Cécile McLorin Salvant, corruptie, criminaliteit, Don Winslow, Gretchen Peters, Harlem, HarperCollins, HarperCollins Holland, John Coltrane, Kirsty MacColl, Langston Hughes, Lea DeLaria, Lee Child, Lek, Lenox Avenue, Miles Davis, N.W.A., Nas, New York, politie, politiek, racisme, roman, Tasio Ferrand, The Force, The Pogues, thriller, Verenigde Staten, vertaling

Beeld: © Shutterstock

In juni legde ik de laatste hand aan de vertaling van de thrillerroman The Force (Nederlandse titel: Lek), geschreven door de Amerikaanse auteur Don Winslow. Twee maanden later spookt het verhaal nog steeds door mijn hoofd. Dat gebeurt niet met elk boek dat ik vertaal, hoe goed het ook is. Waarom houdt juist deze roman me zo bezig? 

I never sleep ‘cause sleep is the cousin of death 
Beyond the walls of intelligence, life is defined 
I think of crime when I’m in a New York state of mind.

– Nas, ‘New York State of Mind’

Een verscheurd New York

Een goede thriller weet je op meerdere vlakken bij de kladden te grijpen; als er behalve een intrige voor het verstand ook een laag in zit die de emoties blijft bewerken. In Lek zitten wel zes of meer lagen en intriges, en juist omdat die zo aangrijpend zijn, wordt het boek extra spannend. Bepaalde delen heb ik bijna met een brok in de keel naar het Nederlands overgezet.

Denny Malone, de hoofdpersoon, heeft als jonge politieagent de aanslagen van 11 september 2001 in New York meegemaakt en heeft daar, vooral om persoonlijke redenen die ik hier niet zal verklappen, een doorlopend trauma aan overgehouden. Inmiddels echter, is hij een corrupte rechercheur die zich samen met zijn drie teamgenoten inlaat met drugshandel en erger. Wanneer de FBI bewijs vindt van zijn criminele activiteiten, hem oppakt en onder druk zet om andere corrupte agenten te verlinken, verandert zijn leven in een nachtmerrie.

Dat speelt zich af tegen het decor van een crimineel, corrupt en verscheurd New York, een stad vol raciale spanningen die opnieuw zijn opgelaaid nadat alweer een Afro-Amerikaanse jongeman is doodgeschoten door alweer een etnisch-profilerende politieagent. Gaandeweg worden de machinaties van de macht blootgelegd – van alle macht, ook die van Denny – en hoewel het een verzonnen verhaal is, heeft de lezer meteen door dat het hier niet om louter verzinsels gaat, maar om in fictie verpakte werkelijkheid.

Claudette

De Iers Amerikaanse Denny ligt in scheiding en heeft in Harlem, het overwegend ‘zwarte’ stadsdeel waar hij al jaren werkt en nu ook woont, een Afro-Amerikaanse vriendin, Claudette. Hun ‘gemengde’ relatie is geen vanzelfsprekendheid, ook voor henzelf niet.

Claudette, verpleegster op de afdeling Spoedeisende Hulp van het drukste ziekenhuis van Harlem, gaat gebukt onder de druk van haar werk, aan het racisme van de maatschappij waar ze in leeft, en aan de relatie die ze als zwarte vrouw heeft met een politieagent. Die wit is. In een wijk waar politieagenten, laat staan witte, op z’n zachtst gezegd niet populair zijn.

Ze weet van alles over oude en nieuwe jazz en de geschiedenis van Harlem, draagt soms net als Billie Holiday witte bloemen in haar haar. Ook in de manier waarop ze met haar pijn omgaat, in haar strijd tussen kracht en zwakte, vertoont ze overeenkomsten met Holiday.

Het zijn mooie scènes, wanneer Denny en Claudette bij elkaar zijn, uitgaan, vrijen, ruziemaken. Hun relatie wordt beschreven met een scherpe eenvoud die desondanks overloopt van een haast poëtische melancholie. Toch wordt het geen moment sentimenteel, niet eens een beetje.

Lenox Avenue,
Lieverd.
Middernacht.
En de goden lachen ons uit.

– Langston Hughes, ‘Lenox Avenue: Midnight’

Epische achtbaan

Ja, Lek is een thriller – er valt daarnaast een aanklacht in te herkennen en het is een relaas over de liefde van een man voor zijn gemankeerde stad – maar er zit dus eveneens een erg goed liefdesverhaal in verwerkt. Zo’n robuust liefdesverhaal dat ook mannen en vrouwen die veel stoerder zijn dan ik een brok in de keel kan bezorgen. De actie wordt echter door niets opgehouden. Onder de delen die aanvankelijk niet direct met de plot te maken lijken te hebben, dendert het hoofdverhaal gestaag door.

Die epische achtbaan raast langs veel onvergetelijke momenten. Het stuk waarin de politieagent Denny en zijn teamgenoten ’s nachts door Manhattan rijden, keihard ‘Fuck tha Police’ van rapgroep N.W.A. draaien en meebrullen: ‘Fuck tha police! Fuck tha police!’ vind ik een klassieker. Maar ook de zenuwslopende actiemomenten. De passages met Claudette. De muziek…

Onderaan dit artikel staan wat YouTube-filmpjes van nummers en artiesten die in het boek voorkomen.

Verfilming

Het is niet verrassend dat de filmische roman nu al wordt verfilmd; filmmaatschappij 20th Century Fox had de filmrechten zelfs al gekocht voordat het boek af was. De verfilming wordt geproduceerd door regisseur en producent Ridley Scott (Alien, Blade Runner, Thelma and Louise, Gladiator). De regie is in handen van James Mangold (Girl Interrupted, Copland, The Wolverine, Walk The Line, Logan, Men In Trees).

Het zal niet makkelijk zijn om het boek te overtreffen, maar ik hoop dat de filmmakers minstens recht zullen doen aan de kernelementen ervan: de corruptie en het verraad in alle lagen, het systemische en institutionele racisme, de innerlijke strijd van de hoofdpersonen. Bovenal hoop ik dat de film een van de belangrijkste aspecten van het verhaal zal weten te vatten: hoe gemakkelijk de mens zichzelf voor de gek kan houden, hoe eenvoudig de menselijke geest kan afdwalen naar gevaarlijk, destructief terrein.

Ons einde verraadt waar we zijn begonnen, maar ons begin voorspelt niet waar we zullen eindigen.

– Don Winslow, Lek

Relevant en pijnlijk actueel

De Brits-Amerikaanse thrillerauteur Lee Child zei over Lek: ‘Intens menselijk in alle tragische details, van een volstrekt epische Shakespeareaanse grootsheid. Waarschijnlijk de beste politieroman aller tijden.’

Daar sluit ik me bij aan. Naast een tergend spannend politieverhaal, is Lek een ontluisterende ontleding van sociale en juridische systemen die in de hele (westerse) wereld voorkomen, en een beklemmend portret van zowel de kracht als de zwakte van menselijk streven.

Het zijn geen onbekende onderwerpen, maar met het rauwe realisme dat Don Winslow gebruikt om ze te beschrijven, werpt hij een schrijnend en tot nadenken stemmend nieuw licht op een aantal perverse aspecten van onze postmoderne postwaarheid-realiteit.

Een relevant en pijnlijk actueel boek. Niet voor tere zielen, net als het echte leven.

Tasio Ferrand © 22 augustus 2017

De inleiding en de proloog van Lek zijn te lezen op de website van uitgever HarperCollins Holland, en onder de foto hieronder staat dus nog de muzieklijst.

Links de eerste Amerikaanse editie van The Force (Lek), uitgekomen in juni 2017, rechts een andere Engelstalige editie van de roman. | Beeld: © William Morrow / Shutterstock

Elf nummers en artiesten die in Lek worden beluisterd of genoemd:

1. Gretchen Peters – Independence Day

2. N.W.A. – Fuck tha Police

3. Billie Holiday – Come Rain or Come Shine

4. Cécile McLorin Salvant – I Didn’t Know What Time It Was

5. Miles Davis Quintet – ‘Round Midnight

6. Joe Haymes (as Mike Doty) Orchestra, vocal by Roy Wager – Lenox Avenue

7. Lea DeLaria – Everything I’ve Got Belongs To You

8. John Coltrane – Blue Train

9. The Pogues featuring Kirsty MacColl – Fairytale of New York

10. Nas – New York State of Mind

11. Billie Holiday – You Don’t Know What Love Is

Jeanne Moreau, eternal beauty

Tags

actress, Ascenseur pour l'échafaud, Dan Budnick, François Truffaut, France, French cinema, Jeanne Moreau, Jules et Jim, Le Tourbillon, Les Amants, Louis Malle, Miles Davis, Nouvelle Vague, Olivier Roller, Phil Johnson, Serge Rezvani, Studio Harcourt

Jeanne Moreau (23 January 1928 — 31 July 2017) in a portrait by Studio Harcourt Paris, 1950s

One of France’s most famous and beloved actresses, Jeanne Moreau, has died at the age of 89. In a career spanning 70 years, she has starred in more than 130 films.

Born in Paris in 1928 to an English mother and a French father, Jeanne Moreau made her acting debut on stage, at the 1947 theatre festival of Avignon, France. Although she was succesful in theatre, it took a while for her film career to take off – in an era dominated by cinematic sex kittens like Marilyn Monroe, Brigitte Bardot and Gina Lollobrigida, many film directors didn’t think Moreau was ‘photogenic’ enough…

Still from Louis Malle’s psychological thriller film Ascenseur pour l’échafaud (France, 1958)

French film director Louis Malle, however, considered her an enormous talent and cast her for the leading female part in his 1958 film Ascenseur pour l’échafaud, (released in the UK as Lift to the Scaffold, and in the USA as both Elevator to the Gallows and Frantic). The psychological thriller, a true masterpiece, features a melancholy, and equally legendary score by American jazz trumpeter Miles Davis.

Jeanne with Miles Davis, Paris, 1957 | Keystone / Getty

After about 17 somewhat uneventful movies featuring Jeanne in beautiful make-up and flattering lighting, it was this film — in which Louis Malle lit her with little more than appartment, hallway and elevator lamps, street lanterns and lights from shops and bars she passes and enters — that instantly turned her into an icon of French Nouvelle Vague (‘New Wave’) cinema, and a film legend in her own time.

In the clip below she can be seen in one of the most famous scenes of Ascenseur pour l’échafaud, all forlorn, walking the streets of Paris to music by Miles Davis and his quintet. Davis and his band improvised and recorded the entire score in a matter of hours while watching scenes from the movie. In a 2004 review of this groundbreaking musical soundtrack, jazz critic Phil Johnson wrote in British newspaper The Independent on Sunday:

The loneliest trumpet sound you will ever hear, and the model for sad-core music ever since. Hear it and weep.

Jeanne’s newly acquired iconic status was cemented a mere eight months later, when she starred as a wealthy but unhappy housewife who gets caught up in an adulterous affair in Louis Malle’s drama film Les Amants (‘The Lovers’). The movie was controversial for a love scene in which nothing can be seen, yet everything can be heard, but the controversy did not prevent the jury of the 1958 Venice Film Festival from awarding Jeanne Moreau the prize for best actress.

Ms. Moreau’s biggest international success was achieved with director François Truffaut’s 1962 film Jules et Jim, another Nouvelle Vague classic, in which Moreau famously sings the song Le Tourbillon (‘The Whirlwind’), written by Serge Rezvani, one of her co-stars in the movie (see clip below).

For her work in film and on stage, Jeanne Moreau has received numerous awards, among which a Best Actress Award and an honorary Palme d’Or, both at the Cannes Film Festival, three Césars (‘the French Oscar’), two Bafta awards (UK), and a lifetime achievement Oscar (USA). Her life revolved around acting, and she continued working well into old age, stating in an interview: ‘I’ll stop when I’m dead.’

Photo: Dan Budnick, Vogue, 1962

Jeanne Moreau, of course, will never stop, as she will never really die. The courageous actress, who was not afraid to do away with the securities of beauty and vanity, showed the film world, and the world in general, that there’s true beauty to be found in truthfulness and, most of all, in fearlessness. Her bravery, coupled with her talent for making us feel and accept our own emotions, has rendered her immortal.

Adieu, Jeanne – bonjour, beauté eternelle. (‘Farewell, Jeanne – hello, eternal beauty.’)

Tasio Ferrand © 31 July 2017

Photo: Olivier Roller, circa 2007

De pleuris en de povere premier

Tags

hangjongeren, Mark Rutte, minister-president, pleur op, probleemjeugd, Tokkie, tuig, Turkse Nederlanders, Zaanstad, Zomergasten, Zwarte Piet

Tuig van de richel, zo noemde de premier de intimiderende hangjongeren in Zaandam. Dit is het niveau van de huidige leider van Nederland; een corpsbal die popiejopie doet om streetwise over te komen. Ruige Rutte is echter niet bookwise genoeg om daarbij platvloerse, polariserende, stigmatiserende en vijandige taal te vermijden. Tragisch.

Reaguurderstaal
En wat is de reactie van een van die hangjongeren op de opmerking van Rutte? ‘Hij is zelf tuig van de politiek.’ Kijk, meneer Rutte, dat is wat u bereikt met uw stoere taal. Moeilijke jeugd die zich nog meer afkeert van u en uw bedrijf (de traditionele politiek), en van de samenleving.

Een slimme leider had geprobeerd zich bij die gastjes iets geliefder te maken. Een goede leider zou weten dat het in het belang van de hele samenleving is om die jongeren erbij te blijven betrekken. Om hen niet publiekelijk te kleineren, te ontmenselijken. Dat doen genoeg andere mensen al. Een betrokken leider probeert ervoor te zorgen dat bevolkingsgroepen niet verder van elkaar af drijven, zich niet nóg meer tegen elkaar keren. Rutte doet het tegenovergestelde. Zijn idee van leiderschap is de dingen nog meer op de spits drijven.

Met zijn pathetisch transparante pogingen niet-elitair over te komen, door zich fulminerend in sociale-media-reaguurderstaal voor te doen als een van de mensen die hij probeert te paaien, stookt hij het vuurtje nog eens extra op. Als hinderlijke jongeren daardoor nog hinderlijker worden, komt hem dat goed uit, want dan kan hij weer ‘ferme taal’ uitslaan en nog meer zieltjes winnen. Je zou gaan denken dat hij het erom deed.

Amateuristisch denkwerk
Het handelen en de uitspraken van Rutte getuigen van chronisch amateuristisch denkwerk. Dat was ook te zien in het tv-programma Zomergasten. Met de keuze voor een concertfragment van De Toppers wilde hij uitstralen dat hij dicht bij ‘het volk’ staat. Dat, én de nadrukkelijk in de camera gerichte mededeling dat er op VVD-soirees écht al twintig jaar geen dixieland-jazz meer wordt gedraaid, moet hem straks de verkiezingsoverwinning bezorgen. O ja, en zijn welgemeende excuses voor het niet inlossen van een handjevol beloften…

Het is zo tenenkrommend doorzichtig allemaal. Net als zijn ingestudeerde reactie op beelden van Turkse Nederlanders die een journalist belaagden en maanden ‘op te rotten.’ De povere respons van Rutte: ‘Rot zelf op. Pleur op.’

Allerlei andere mensen, waaronder bijvoorbeeld ook – eerlijk is eerlijk – leliewitte voetbalhooligans, noemt hij met regelmaat ‘tokkies.’ Zal hij weten dat Tokkie een familienaam is en dat het voor mensen die zo heten pijnlijk is dat hun naam als synoniem voor ‘aso’ wordt gebruikt? Als hij dat, als leider van het land, niet weet, is hij wereldvreemd en toch niet zo geïnteresseerd in de échte ‘gewone man’ als hij veinst te zijn. En als hij het wél weet en er desondanks voor kiest mensen ‘tokkie’ te noemen om hen te denigreren, is hij een gevoelloze verwaande kwast.

Ordinair gekijf
Hoe dan ook vind ik bepaald taalgebruik van zijne excellentie ordinair, op het vulgaire af. Van de ‘gewone’ man en vrouw vind ik dat soort opmerkingen misschien niet per se ordinair, maar van een minister-president per se wel.

Je hoeft geen blad voor de mond te nemen, je mag de dingen bij de naam noemen en mensen zeggen waar het op staat, maar dat kun je ook doen zonder hen naar de pleuritis te sturen, hen uit te schelden en hun afkeuringswaardige taalgebruik te spiegelen. Dat heet de eer aan jezelf houden, en de dialoog openhouden. Het is basispsychologie.

Maar als je weet dat je met bepaalde bewoordingen mensen kwaad kunt maken en dat ze zullen terugschelden, en je laat je als minister-president, of zelfs maar als volwassen man, toch verleiden tot scheldpartijtjes met hangjeugd, dan ben je niet gericht op verbinding en oplossing, maar gewoon uit op ordinair gekijf. Dan laat je je, net als de ‘tokkies’ en het ‘tuig’ dat mag ‘oppleuren’, regeren door je emoties. En een premier die dat standaard doet, en in de Tweede Kamer trots zegt dat te zullen blijven doen, toont zich een vulgaire hansworst, categorie dat schele keffende YouTube-hondje met het feesthoedje en de halve erectie op die eenwieler, minus het hilarische.

Ongeschminkte vrienden
Over hansworsten gesproken. Er was nog dat Zwarte Piet-debacle, toen Rutte in zogenaamd Engels vertelde dat zijn ‘blek frents in se nèserlènts entils’ altijd blij zijn als het Sinterklaas is, want ze hoeven zich niet zwart te schminken om de knecht van de witheiligman te spelen. Het is duidelijk: ook in deze discussie kiest hij ervoor om slechts premier van een select gezelschap te zijn en weigert hij te bemiddelen tussen groepen om tot oplossingen te komen.

Ik wil weten wie die zwarte Antilliaanse vrienden van Mark Rutte zijn. Namen en foto’s graag. Want ik geloof er geen snars van dat ze bestaan. Rutte liegt en zwatelt een eind weg, en wel op zo’n doorzichtige, ongeloofwaardige manier, dat ik er plaatsvervangende schaamte van krijg.

Verder bestaat het vermoeden dat hij president Barack Obama niet heeft laten verwelkomen door Zwarte Pieten, die iconische steunpilaren van de Nederlandse cultuur – terwijl hij daar vast wat Antilliaanse vrienden voor had kunnen charteren. Had hem wat vliegtickets gekost, maar wel schminkgeld bespaard. Het is tenslotte crisis. Ik denk mee.

Elitebelangen
Moeilijk voor te stellen dat Mark ‘pleur op’ Rutte historicus is. In bepaalde opzichten is hij uiteraard wel degelijk boekenslim, maar weer niet gevoelsslim. De minister-president van ons land, een typisch product van de elitaire bovenlaag, is een anti-intellectuele quasi-intellectueel. Een on-filosofische non-denker. Een schaamteloos schmierende melodrama-acteur met empathiebeperking. Oftewel een cynische populist die schijnbaar gewetenloos de belangen van de elitaire bovenlaag dient.

Hij dient die elitebelangen onder meer door de niet-elitaire middenlaag en de anti-elitaire onderlaag tegen elkaar op te zetten. Daarmee verstevigt hij rangen, standen en scheidslijnen, en dat is, jawel, vooral voor de bovenlaag voordelig.

Onderbuiktournee
Het is een verachtelijke tactiek: likken naar boven – ‘boven’ is iedereen, elite én klootjesvolk, die Rutte en de zijnen in het zadel kan houden – en trappen naar beneden. Als ‘het volk’ niet zo verdraaid gemakkelijk te bedotten was, zou ik premier Pleur Op complimenteren met zijn vernuft. Maar het is duidelijk dat er niet veel echt vernuft nodig is om een verward land te ringeloren. Zelfs Rutte kan het, met zijn emotionele schraalte en de diepgang van een slonzig laagje Zwarte Pietenschmink. Waarschijnlijk zijn het juist die kenmerken die van hem weliswaar een waardeloos acteur, maar ook een succesvol manipulator maken.

Premier van ons allen, ammehoela. Als de pleurisuitbraak die hij tijdens zijn verkiezingstournee langs de Nederlandse onderbuiken zo achteloos aanwakkert, niet nog verder uit de hand loopt, zal dat niet aan hem te danken zijn; zoveel is duidelijk.

Tasio Ferrand © 14 september 2016

Naschrift 15 september 2016: Daags na het plaatsen van bovenstaande blog werd ik geattendeerd op een NOS-artikel van 6 juni 2016 met de titel Rutte belooft Tokkie om af te zien van ‘tokkie’ – Rutte heeft iemand met de achternaam Tokkie schriftelijk beloofd zijn naam niet meer te gebruiken als synoniem voor aso, nadat de meneer in kwestie hem dat per brief had verzocht.

Huurfietstoerist in Amsterdam

Tags

Amsterdam, fiets, fietsen, Frans, Franse toeristen, huurfiets, huurfietstoeristen, Parijs, toeristen, toeristen op huurfietsen

Ik lees net op Facebook dat de bierfiets in Amsterdam verboden gaat worden, en onder dat bericht klaagde men ook over de toeristen op huurfietsen. Nu heb ik van hen doorgaans niet zo’n last, maar toevallig vandaag…

Zo lief, een Franse toeriste op huurfiets, vriendin achterop, fietst op de stoep en rinkelt heel driftig met belletje achter me.

Ik draai me om, hoor hen Frans brabbelen en brand los, tot hun verrassing in het Frans… dat ze op le trottoir fietsen, dat we daar in Amsterdam niet altijd moeilijk over doen, maar dat ze dan niet moeten bellen alsof le diable hen op de hielen zit.

‘Ja, maar werkelijk níémand gaat opzij,’ klaagt ze met het typische accent van een verwend Parijs kind dat van haar papa et maman altijd net zo veel Nutella op haar crêpes mocht smeren als ze zelf wilde.

‘Nee, omdat je op le trottoir fietst, chérie,’ zeg ik met het expres aangezette accent van een verveelde Franse pseudo-intellectueel. ‘Dan denken Amsterdammers: krijg ut heen-en-weer’ (‘va te faire foutre’, hoewel dat een stuk grover is dan ‘ut heen-en-weer’…)

‘Ja, maar waar moet ik dan fietsen?’ vraagt de lieftallige Française woest.

‘Ehm, dans la rue, peut-être? Op de weg, misschien, waar de Amsterdammers ook pogen te fietsen?’

‘Ah, oui, maar daar is het zooo druk,’ werpt madame tegen.

‘Ah, oui, en op le trottoir is het zooo rustig, dat je er hysterisch rinkelend om de mensen heen moet slalommen met je macbike. Schuif van die stoep af, verdorie…’ (‘bouge du trottoir, bordel…’ in errug familiair Frans.) En dat alles met een grote en hopelijk charmante glimlach.

Ze konden niet kwaad op me worden, begonnen zelfs een beetje te lachen, al was dat wat paniekerig. Ik denk dat ze voortaan door Amsterdam gaan lopen. Altijd fijn als je toeristen wegwijs kan maken in het gezellige Amsterdamse. Fietsen op de stoep: tot daar aan toe, maar dan niet aan die fietsbel lellen.

Ik blijf dol op ze, die fijne Fransen in hun eigen wereld. MDR ! (Mort De Rire (lach me dood), de Franse variant van LOL.)

Tasio Ferrand © 18 augustus 2016

May your Dutch gebrekkig Engels zijn; 12 keer onnodig Engels, deel 2

Tags

Boris Johnson, Brexit, CurseBorisJohnson, Destiny's Child, Engeland, Engels, Nederlands, onnodig Engels, The Simpsons, Theresa May, Twitter, Twittervloek, Will Black

Nadat Boris Johnson had gemeld zich niet beschikbaar te stellen voor het Engelse premierschap, riep de Britse schrijver en journalist Will Black twitteraars op om met de hashtag #CurseBorisJohnson een Twitter-vloek over Johnson uit te spreken. Dat was koren op een dankbare Twitter-molen.

Beschimping
Johnson, ex-burgemeester van Londen en een van de aanvoerders van de Leave-campagne rond het Brexit-referendum, had de rol van meest gehate man op Twitter moeiteloos overgenomen van Donald Trump (zie vorige artikel over de Brexit en de Engelse taal). En net als bij de scheldpartij op Trump, moest ik opnieuw grinniken om de droog-geestig thematische manier waarop de Britten de serieuze taak van het beschimpen op zich namen. Tien voorbeelden:

May your slippers be filled with Lego bricks
(Christopher Johnson – @OfficialCDJ)
Moge je pantoffels gevuld zijn met Lego-steentjes.

May you always push doors that pull open and pull doors that push open
(Justine Perry – @justine_perry)
Moge je altijd duwen tegen deuren die je moet opentrekken en trekken aan deuren die je moet openduwen.

May insatiable cravings for chocolate haunt you forever. And may you only have access to crates of ex-lax
(Derrick Jones – @Dbj_taldrwst)
Moge je voor eeuwig getergd worden door een onstilbare trek in chocolade. En moge je slechts kratten vol laxeermiddel tot je beschikking hebben.

May you defecate whenever you ejaculate
(@brucedon5)
Moge je darmen zich legen bij elke ejaculatie.

May the road rise up to meet you / And the wind be ever at your back / But only when you fart
(Derrick Jones – @Dbj_taldrwst)
Moge de weg je gunstig gestemd zijn / En je de wind altijd in je rug hebben / Maar alleen wanneer je ruft.

May you appear as a figure of hate on The Simpsons
(@Tricky_1)
Moge je in The Simpsons opgevoerd worden als alom gehaat figuur.

May the rest of you always be as floppy as your hair
(Will Black – @WillBlackWriter)
Moge de rest van je altijd net zo slap zijn als je haar.

May Trump and Putin play Whiff Whaff with your testicles for all eternity
(@RojNaylor)
Moge Trump en Poetin tot in de eeuwigheid pingpongen met je testikels.

Fire burn and cauldron bubble
May his knob be only seen by Hubble
And his bollocks itch and piles be double
(@sierracharlie1)
Brandend vuur en heksenketel-bubbelen
Moge zijn pik slechts zichtbaar zijn voor (ruimtetelescoop) Hubble en
zijn kloten jeuken en zijn aambeien zich verdubbelen.

I would curse Boris Johnson, but nature beat me to it
(Richard Harris – @cigarboyrick82)
Ik wil Boris Johnson wel vervloeken, maar de natuur was me voor.

Visitekaartje
Theresa May, de nieuwe premier van Engeland, vond Boris Johnson een goed visitekaartje voor het Verenigd Koninkrijk en heeft hem inmiddels benoemd tot Minister van Buitenlandse Zaken. De hashtag #CurseTheresaMay zal vermoedelijk niet lang op zich laten wachten.

Overbodig
Afijn, over naar deel 2 van de lijst van veelgehoord maar overbodig Engels in het Nederlands (deel 1 is hier te lezen). Over enige tijd nog een korte lijst te letterlijk vertaalde Engelse uitdrukkingen, en dan is het weer even genoeg geweest met dat Engels.

1. Tools. ‘Mensen de tools geven om…’ wil zeggen: ‘Mensen handvatten geven / aanreiken om… Mensen de vaardigheden leren om… Mensen leren om… Mensen voordoen hoe… Mensen helpen met…’ You helpful devil, you.

2. ‘Ze had de juiste mindset‘ is ‘Ze had de juiste mentaliteit / instelling’, of: ‘Ze was overtuigd van zichzelf, mentaal sterk, geconcentreerd, vastberaden, vastbesloten.’ Met je mind over matter attitude.

3. ‘Ik ben zó edgy!‘ Edgy betekent ‘gespannen, nerveus, zenuwachtig’, en soms ‘gestrest.’ Edgy kan ook betekenen: ‘apart, origineel, gedurfd, inventief, vernieuwend, scherp.’ Afkomstig van de uitdrukking on the cutting edge (= ongeveer: baanbrekend, een voortrekkersrol hebben). Met je nerves of steel.

4. Een no man’s land is niet desolater dan een niemandsland. Wees niet bang voor niemandsland. Het is mooi Nederlands. Met je desolate Dutch.

5. Surviven = overleven, overwinnen, het hoofd bieden aan iets, boven water blijven, het hoofd boven water houden, je ergens doorheen slaan, staande blijven, overeind blijven. Survivallen doe je in de wildernis, en surviven laat je over aan Destiny’s Child. Met je camouflageoutfit.

6. Druk is in Nederland bijna geen druk meer als het geen pressure is. Veel mensen worden hier tegenwoordig onder pressure gezet. `Er werd zo veel presjur op me gezet, dat ik er helemaal eddjie van werd, terwijl ik wel de juiste maaindzed had, maar ze hadden me de toels niet gegeven om dit no mens lent te survaaifen.’ Wil je zo klinken? Nee? Dan pressure ik je op het hart om simpelweg druk te blijven zetten en zeggen. You pushy rascal.

7. ‘Het was meant to be‘ kan probleemloos worden vervangen door ‘Het was voorbestemd’, of: ‘Het had zo moeten zijn’, of, als je poëtisch wilt doen, iets in de zweverige trant van ‘Het lag in de sterren besloten.’ Met je serendipity.

8. ‘Het team is leading,’ zeggen sportmensen wel eens. Dat betekent: ‘Het team bepaalt / neemt de leiding / is leidend / is toonaangevend / neemt het voortouw / geeft het ritme aan’, of: ‘het hangt van het team af.’ Onlangs hoorde ik een modestyliste over fotomodellen zeggen: ‘Beauty is leading, maar…’ Dat betekent: ‘Schoonheid geeft de doorslag / is het belangrijkst / staat voorop / opent deuren’, of: ‘Het gaat in de eerste plaats om schoonheid, maar…’

‘Team’ is ook Engels, maar dat is een leenwoord en staat in Nederlandse woordenboeken, ‘lieding’ (nog) niet, en het klinkt vreemd. Er zijn alternatieven die door meer mensen dan alleen managers, sportlieden en modepopjes begrepen worden. Met je team spirit.

9. Community = gemeenschap, samenleving, groep, maatschappij. En ‘communitygevoel’ is natuurlijk een draak. Daarvoor hebben we woorden als ‘gemeenschapsgevoel’ en ‘gemeenschapszin’ en ‘groepsgevoel’, of soms ‘sociale cohesie’ of ‘maatschappelijke verbinding(en).’

10. ‘Verreweg’ of ‘met afstand’ is acceptabel Nederlands voor het steeds vaker gehoorde en soms verkeerd uitgesproken by far – spreek uit: ‘baai faar’, en niet ‘bai var.’ Een VAR is een inmiddels afgeschafte Verklaring ArbeidsRelatie van de Belastingdienst, geen Engelse uitdrukking.

11. Ook in opkomst is ‘Ik had werk in abundance.’ Daarmee bedoelen mensen dat ze werk in overvloed hadden, meer dan genoeg werk hadden, tot hun oren in het werk zaten, door werk bedolven werden, omkwamen in het werk. Maar die Nederlandse opties vinden ze niet productief genoeg klinken. Ze hebben hun werk liever in abundance, dat sowieso niet geschreven moet worden als in abundans. Dat klinkt als uitbundig experimenteel bewegingstheater en ziet eruit als mislukt Latijn. Met je caesarcomplex.

12. ‘Dat is de cherry on the pie‘ heeft een geheel Nederlands equivalent: ‘Dat is de kers op de taart.’ Kom daar maar eens op. Engelstaligen spreken overigens eerder over the icing on the cake (het glazuur op de cake / taart) dan over een kers. Met je cocktailfruit.

Cheers!

Tasio Ferrand © 26 juli 2016

Apocalyptische Beyoncé-Concepten; geen eenvoudig ABC’tje

Tags

Amsterdam, Amsterdam Arena, Becky with the good hair, Beyoncé, Beyoncé in Amsterdam, Destiny's Child, Formation World Tour, hiphop, Jay-Z, Kelly Rowland, Lemonade, live show, Michelle Williams, muziek, R&B

Beyoncé in Amsterdam ArenA, 16 juli 2016 | Foto: Tasio Ferrand

Beyoncé en haar megacircus waren in het kader van haar Formation World Tour op zaterdag 16 juli neergestreken in Amsterdam ArenA, en wij die erbij waren hebben het geweten. Het was de vierde keer dat ik haar live zag optreden – één keer met Destiny’s Child en drie keer solo – en ook nu stelde ze niet teleur.

Schudden, schokken, zwiepen
De Texaanse superster zong loepzuiver, diep grommend, duizelingwekkend hoog en schudde tegelijkertijd haar billen, schokte met haar heupen, draaide haar dijen, zwiepte haar haren alle kanten op en leverde, naast perfecte zang, vooral een indrukwekkend visueel spektakel af.

Op de immense, torenhoge doosvormige videomuren die achter op het podium stonden werden continu kunstzinnige beelden vertoond; suggestief openbloeiende orchideeën in zwart-wit en een veelvoud aan soms desolate fragmenten uit de videoclips van Beyoncé’s recentste visual album Lemonade.

De muziek leek grotendeels uit de computer te komen; de weinige bandleden, allen vrouwen, waren dit keer naar de zijkanten van het podium gedelegeerd. Hun wisselwerking met de ster werd, helaas, tot een minimum beperkt, en de achtergrondzangeressen waren veelal een fluistering in de verte.

De grotendeels op Afrikaanse dans gebaseerde choreografieën waren, zoals we van Queen B en haar dansbataljon gewend zijn, opzwepend, ingenieus en sexy zonder ordinair te worden – wat nog een hele kunst is als je billen zo goed als bloot worden gelaten door de hoog opgesneden badpak-achtige creaties.

Goed haar
Tijdens het optreden zat Bey opvallend vaak aan haar loshangende blonde lokken, die voortdurend door een van de tientallen windmachines aan het wapperen werden gebracht. Ik moest denken aan een MTV-interview met haar voormalige groep Destiny’s Child, waarin groepsgenoot Kelly Rowland iets over pruiken mompelde. Beyoncé reageerde daar als door een wesp gestoken op, waarna Kelly snel haar opmerking relativeerde en van onderwerp veranderde.

Destiny’s Child; Beyoncé Knowles, Kelly Rowland, Michelle Williams (L-R)

Inmiddels lijkt Beyoncé over dat weelderige haar wat zelfspot te hebben ontwikkeld; er werden op de videowanden beelden vertoond van hysterische fans die op zelfgemaakte YouTube-filmpjes onder andere dingen zeiden over de pruiken van Bad Bitch B., zoals een van hen haar liefkozend noemt.

In Sorry, een van haar nieuwste liedjes, adviseert ze haar vreemdgaande geliefde om zijn ‘Becky with the good hair’ maar te bellen, terwijl ze dus zelf al jaren ‘goed’ haar koopt, en ook van zichzelf mooi haar heeft. Over die ‘Becky’, een eufemisme voor ‘die doorsnee witte meid’, is nogal wat te doen geweest.

De fans meenden door nauwkeurige analyse van de teksten van B’s recentste album zeker te weten dat het huwelijk van Beyoncé met rapper Jay-Z in een crisis verkeerde. De hiphop-ster zou onze Queen B bedrogen hebben, en er werd driftig gespeculeerd over wie die hondsbrutale snol Becky zou kunnen zijn. Er vielen wat namen, B’s fans belaagden een aantal verdachte dames op sociale media, maar het begon er algauw op te lijken dat de suggestie van huwelijksproblemen slechts een slimme marketingstunt was voor het nieuwe album.

Bron foto: Beyoncé’s Facebookpagina

Apocalyptisch feminisme
De dansbare, opgewekte R&B-nummers van vroeger, zoals Naughty Girl, Crazy In Love en Check On It, hebben de laatste jaren goeddeels plaatsgemaakt voor minimalistische, haast conceptuele hiphop-poëzie. De nieuwe nummers van het album Lemonade horten en stoten en komen zowel op cd als live niet allemaal even lekker op stoom. De rustige, soms duistere en erg lange spanningsopbouwende intro’s en intermezzo’s van die liedjes worden afgewisseld door stukjes staccato-zang op drumcomputergeluiden en apocalyptisch klinkende orkestraties die dienstdoen als refreinen.

Hoewel die refreinen niet altijd heel duidelijke melodielijnen hebben, zijn de feministische power-teksten van de nieuwe nummers zo aanstekelijk dat het jonge publiek ze woord voor woord weet mee te zingen. Ik zag tienermeisjes en jonge vrouwen, en ook anderen, stoer meedansen en meezingen, duidelijk gesterkt en geïnspireerd door het soms agressieve zelfbewustzijn en de nietsontziende vrouwelijkheid van de superheldin op het toneel.

Meeblèren met het genie
De oudere hits daverden slechts in instrumentloze uitvoering of als kort muzikaal fragment voorbij. Love on Top, het nummer waarvoor ze in 2013 haar zeventiende Grammy© Award kreeg, gebruikte ze voor een publieksparticipatiemoment. Het soulvolle lied is geniaal, mede omdat het na elk herhaald refrein moduleert naar een hoger register, waardoor het op het einde schrikbarend hoog is. Ik zou het graag met de normale muzikale begeleiding hebben gehoord, maar ze zong het a capella en liet het publiek gedeelten meezingen, en ik heb lekker meegeblèrd, zelfs toen het voor mij echt te hoog werd…

Scènes uit de videoclip van Work It Out (2002)

De liedjes van Destiny’s Child kwamen amper aan bod. Behalve de megahit Survivor, die ze wel nagenoeg helemaal zong, waren er slechts twee minimale muzikale flarden te horen van Independent Women en een refrein van Bootylicious. Single Ladies, een van haar allergrootste solohits, heeft ze in het geheel niet gezongen, en ook mijn all time favourite Beyoncé-song, het retro-funky Work It Out, werd overgeslagen. Snik…

Goddelijk silhouet
Desalniettemin was de show uitputtend fenomenaal. Het talent spat aan alle kanten van die vrouw af. Beyoncé is de culminatie van zestig jaar pop- en R&B-acts. Ze heeft de rauwheid van Tina Turner, de elegantie van Diana Ross, de discoglans van Donna Summer, de country girl-soul van Aretha Franklin, de gevoeligheid van Whitney Houston, het megalomane van Michael Jackson, de seks van Vanity 6 en het enthousiasme van de Spice Girls. Dat alles doordrenkt met haar eigen postmoderne, avantgardistische hiphop-soul.

Met haar zang, dans en uithoudingsvermogen dwingt ze een mateloze bewondering af. Een gewone sterveling kan niet anders dan zich aan haar overgeven. Op een gegeven moment kwam er een divan uit het podium omhoog. Beyoncé kroop erop, kronkelde en draaide, van achter op het podium beschenen door grote spots die messcherpe silhouetten op het publiek achter in de zaal wierpen. Mijn overgave was tegen die tijd zo compleet, dat ik er bijna van baalde dat ik niet op een plek zat waar ik Beyoncé’s goddelijke silhouet op me had.

Drinking the lemonade
De limonade van Beyoncé is heerlijk zoet en wrang tegelijk, en ik heb er goed van gedronken. Nu haar karavaan zich naar de volgende stad op de tourlijst heeft begeven, ben ik een beetje jaloers op de mensen die daar in die silhouetten mogen zitten en zich mogen baden in de sprankeling van een van de grootste sterren die de wereld ooit zal kennen.

Beyoncé is en blijft onweerstaanbaar, resistance is absolutely futile.

Tasio Ferrand © 17 juli 2016

Beyoncé’s album Lemonade (2016) is wereldwijd inmiddels meer dan 306 miljoen keer gestreamed | Fan art van JSH

Racisme en de reine geest

Tags

discriminatie, Efteling, Erwin de Vries, Keti Koti, kolonialisme, Marc-Marie Huijbregts, racisme, slavenhandel, slavernij, slavernijmonument, Zwarte Piet

Nationaal monument slavernijverleden, Oosterpark, Amsterdam. Ontwerp: Erwin de Vries, 2002

Toen in 2002 het nationaal monument ter herdenking van de afschaffing van de slavernij geïnstalleerd werd in het Amsterdamse Oosterpark, kwam er veel commentaar. Eén bekende Nederlander – ik noem geen namen (Marc-Marie Huijbregts) – schreef toen in een column in Het Parool dat hij niet begreep waarom hij via zijn belastingcenten mee moest betalen aan een slavernijmonument. Hij schreef dat er niet bewezen was dat er in zijn familie slavenhouders waren geweest, dus dat hij zich nergens schuldig over hoefde te voelen.

Rollen en kaarten
Als het om een monument gaat waar wij Nederlanders onze oorlogsslachtoffers herdenken, heeft iedereen er ontzag voor en betaalt zonder morren mee aan ceremonies, bloemenkransen en een nieuwe zwarte hoed voor de koningin. Maar als het om een monument gaat ter nagedachtenis van vroegere misstanden waar Nederlanders niet de slachtoffers maar de daders waren, zijn de poppetjes aan het dansen. Dan roept men dat men niet wenst mee te betalen aan een monument, dat nazaten van slaven zich niet moeten aanstellen en er nu maar eens over moeten ophouden. En wie er niet over ophoudt, wordt verweten ‘in de slachtofferrol’ te zitten en ‘de racismekaart’ te trekken.

Wie, om anderen de mond te snoeren, die inmiddels danig groepsgewijs verkrachte clichés bezigt, is zélf degene die in de slachtofferrol kruipt en de racismekaart-kaart speelt. Dat is saai, vermoeiend en nutteloos. Ga eens in op wat mensen zeggen, in plaats van hen weg te zetten als komedianten en intriganten.

De Trans-Atlantische slavenhandel is het grootste trauma in de geschiedenis van mensen van Afrikaanse afkomst, en het westerse kolonialisme heeft zowat de hele wereld een trauma bezorgd. Wie dat ontkent snapt volgens mij weinig van oorzaak en gevolg.

Plaggenhutten
Er zijn nog steeds mensen die roepen dat ze niets te maken hebben met de slavernij omdat er in hun familie geen slavenhouders zijn geweest. Dan zijn er mensen die melden dat hun betbetovergrootvader ook als horige van een rijke landeigenaar zijn leven in een plaggenhut had gesleten ‘en daar hoor jij mij toch ook niet over zeiken?’

Dat zijn vaak ook de mensen die zeggen: ‘Als je slavernij zo erg vindt, doe dan wat aan de slavernij die er nu nog steeds in de wereld is, in plaats van te janken om wat je voorouders eeuwen terug hebben meegemaakt.’

Alsof je niet allebei tegelijk kunt doen.
Alsof het bespreken van het slavernijverleden niet bijdraagt aan het bestrijden van hedendaagse slavernij en andere onrechten.
Alsof mensen geen recht hebben om te herdenken wie en wat ze willen herdenken.
Alsof slavernij en het daarbij horende institutionele racisme geen langdurige invloed hebben gehad op mens en maatschappij.

Wie wil meepraten over deze complexe zaken, dient zich te verdiepen in de materie. Reflexmatig roepen dat het jou niet aangaat, getuigt niet alleen van onwetendheid en onwil, maar ook van een gebrek aan empathie. Een samenleving zonder empathie vervalt in hardvochtigheid en polarisatie.

Als men de plaggenhutbewoners van weleer zou willen herdenken, zou ik dat respecteren. Ik zou meebetalen aan een plaggenhutmonument omdat ik begaan ben met al mijn landgenoten en onze gedeelde geschiedenis. Ik zou in ieder geval niet gaan roepen dat de plaggenhutherdenking slachtoffergedrag is en dat mensen zich niet moeten aanstellen. Vooral niet als nazaten van plaggenhutbewoners nog steeds achtergesteld werden en nog altijd als minderwaardig werden gezien.

Weerstand
De weerstand die sommige witte mensen tegen de racismediscussie hebben is deels een vorm van ageren tegen het idee dat ze zich schuldig zouden moeten voelen over het slavernijverleden. Dat is jammer, want de blanke Nederlanders van nu hoeven zich wat mij betreft helemaal niet schuldig te voelen voor de slavenhandel. Dat is een belachelijk idee.

Tegelijkertijd realiseer ik me dat die weerstand een onderdeel is van het blanke trauma, want ook blanken hebben een tik van de koloniale molen gekregen. Het is voor veel mensen in normale omstandigheden al niet makkelijk om allerlei emoties te hanteren, laat staan als er druk wordt ervaren om ‘het allemaal goed te doen.’ Het zou handig zijn als we – wit, zwart en iedereen daartussenin – dat niet uit het oog verloren.

Als we de strijd met onze maatschappelijke demonen willen winnen, zullen we rekening moeten houden met de ingewikkelde menselijke psyche en de trauma’s. Niet alles is ratio, niet alles is rationeel te maken. Niets is volkomen objectief.

Bewustzijn
Natuurlijk hebben blanken van nu geen schuld aan wat hun voorouders hebben gedaan. Maar de blanke die dat als reden gebruikt om de ogen te sluiten voor scheve verhoudingen, schuift de verantwoordelijkheid voor de hedendaagse samenleving van zich af. En als je vindt dat je voorouders verantwoordelijk waren voor de tijd waar zij in leefden, is het tegenstrijdig om te vinden dat jij geen verantwoording draagt voor hoe het er in jouw tijd aan toe gaat.

Een eeuwenlang in stand gehouden systeem van institutioneel racisme is niet zomaar ontmanteld, zeker niet op emotioneel en intermenselijk vlak. Men moet inzien en accepteren hoe groot de invloed van de koloniale tijd en de slavenhandel op de hele wereld is geweest. Men moet begrijpen hoe omvangrijk en complex dat collectieve trauma werkelijk is en bereid zijn aan heling van het collectief te werken, in het belang van iedereen. Het gaat dus, nogmaals, niet om schuld, maar om bewustzijn. (Tekst gaat onder de afbeelding verder.)

De verbeelding van Afrikanen in pretpark De Efteling

Reine geesten, zieke geesten
Een goede illustratie van gebrek aan bewustzijn is misschien wel de volgende Facebook-reactie van iemand die zich stoort aan de discussie over kannibalenpoppetjes en stereotype Chinese poppetjes in sprookjespretpark De Efteling:

”Het ziet er inderdaad erg choquerend uit. De kindertjes met een reine geest hebben daar geen last van. Het zijn vooral de ”grote kleine kindertjes” met een zieke geest die zonodig 400 jaar terug in de tijd gaan en zodoende van een onschuldig poppetje met een ring door hun neus en een zwarte piet een waar monster maken… Triest weer dit.”

Pas echt triest is het dat ‘reaguurders’ als deze het verband tussen het een en het ander niet lijken te (willen) snappen.

Als we blanke kinderen eens níét lieten opgroeien met stereotypen en denigrerende beelden, zouden ze misschien wat langer een reine geest hebben. Dan zouden ze later wanneer ze volwassen zijn donkere mensen wellicht zien als mensen – niet als paljassen, komedianten of lachwekkende poppetjes die je niet serieus hoeft te nemen, maar als ménsen – met gevoelens en rechten, als gelijken die het recht hebben mee te praten over de manier waarop ze afgebeeld en behandeld worden. Kinderen die niet opgroeien met stereotyperende en denigrerende beelden, zullen wanneer ze groot zijn donkere mensen misschien minder achteloos wegzetten als ‘grote kinderen’ met ‘zieke geesten.’

Want de mensen die dat soort laatdunkende dingen roepen, en zij die beweren niet racistisch te zijn maar wel in één adem door racistische of denigrerende dingen zeggen, zijn allemaal opgegroeid met Zwarte Piet en zwarte Efteling-poppetjes met ringen door de neuzen. Het valt dus te betwijfelen of die karikaturale beelden en de minachtende woorden die ze hun ouders over zwarten hoorden zeggen inderdaad geen negatief effect op hun reine geesten hebben gehad. Je kunt je afvragen wie nu daadwerkelijk het grootste hardhorende en stampvoetende ‘grote kleine kind’ is, en wiens geest nu eigenlijk echt verziekt is.

Soepschenken
Blanke Nederlanders zullen eraan moeten wennen dat hun land door de daden en keuzes van hun voorouders nu ook het land is van niet-blanke mensen. Ze zullen eraan moeten geloven dat het handelen en de ideeën van hun voorouders het heden nog steeds beïnvloeden. En zwarte mensen zullen er rekening mee moeten houden dat de gewenning van witte mensen aan die realiteit een langdurig, moeizaam, frustrerend en pijnlijk proces zal zijn, en dat de zaak het beste gediend is als ze geduld blijven opbrengen en vooral tactisch handelen. Voortvarend doorpakken, uiteraard, want er is in sommige opzichten sprake van een noodsituatie, maar wel doorpakken met beleid.

Die bekende Nederlander van wie ik de naam niet noem (Marc-Marie Huijbregts) zag ik een aantal jaren na die column eens bij een soort bewustmakingscampagne soep schenken voor nazaten van slaven tijdens Keti Koti, de jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij. Hij lijkt dus inmiddels anders tegen de zaak aan te kijken.

Hoewel ik hem nooit meer over de slavernij heb horen praten, zie ik zijn soepschenken op Keti Koti als een uiting van voortschrijdend inzicht. Zijn reflexmatige column in Het Parool zij hem vergeven. Vergeten kan ik het schrijfsel niet, maar na zijn handreiking, gedaan in de schaduw van dat monument waar hij eerder niet aan wilde meebetalen, kan ik mijn ergernis over zijn vroegere onwetendheid en gevoelloze toon wel loslaten.

In deze discussie zullen alle partijen zichzelf soms tot kalmte moeten manen en bereid moeten zijn te vergeven en handreikingen te doen. Alle partijen moeten een dieper inzicht in de al dan niet reine geesten van de andere partijen zien te krijgen. Anders zullen we elkaar tot het einde der tijden blijven bejegenen als dolle poppetjes in een bizar horrorsprookjespark.

Tasio Ferrand © 11 juli 2016

Meer informatie over het slavernijmonument:
http://ninsee.nl/Nationaal-slavernijmonument
http://www.buitenbeeldinbeeld.nl/Amsterdam_O/Slavernij%20monument.htm

Keep calm and spreek je moerstaal; 12 keer onnodig Engels, deel 1

Tags

Bremain, Brexit, donald idiot trump, Donald Trump, donald trump idiot, Dunglish, Dutch, Engeland, Engels, Engelse taal, English, EU, Europese Unie, Frankrijk, idiot, idiot donald trump, idiot trump, lijst, Marie Antoinette, Mark Rutte, Nederland, Nederlands, Nederlandse taal, Queen Victoria, racisme, Schotland, Tower Bridge, trump idiot, Verenigd Koninkrijk, xenofobie

 

Laten wij Europese vastelandsbewoners maar niet al te hardvochtig zijn als de Britse eilandbewoners na dat Brexit-circus alsnog in de Europese Unie willen blijven. Bijna de helft van hen wilde er niet uit, een deel heeft spijt van de Leave-stem, en de lieverds zijn nu wel genoeg geschrokken. Er zijn echter, of de Britten nu blijven of niet, nog wat noten te kraken – met de Engelsen over hun dominante trekjes, en misschien ook met onszelf over al dat bloody English in onze taal.

Scottish Ballad for a Bloviating Fleshbag
De Schotten zijn redelijk bescheiden en best lief, en met liefde hebben ze onlangs Donald Trump heerlijk massaal en hilarisch inventief uitgescholden toen hij op Twitter schreef dat Schotland dolblij was met de Brexit, terwijl het grootste gedeelte van de Schotten in het referendum juist ‘remain‘ had gestemd. De Schotten gingen digitaal los op de zelfbruiner-oranje Amerikaanse blaaskaak met het drol-uitpersende gezicht en het uitgedroogde lijkje van een langharige cavia op zijn hoofd, en het internet was een dag lang een glorieuze bron van Schots-Engels gescheld. Al schaterlachend heb ik de mooiste frasen verzameld en in quasi-dichtvorm gearrangeerd:

Scottish Ballad for a Bloviating Fleshbag

You mangled apricot hellbeast
You weapons-grade plum, you tit
You cockwomble, you clueless numpty
You utter and complete eejit (‘idiot’)

Bollock-chinned spunkbubble, absolute fucking doughnut
You toupéd fucktrumpet, you weaselheaded fucknugget
You witless fucking cocksplat, incompressible jizztrumpet
Shit-spackled muppet fart, you ignorant fuckmuppet

You buttplug face, you tangled ballsack
You bloviating fleshbag
You’re such a gobshite, you spoon, you moron
You tiny-fingered Cheeto-faced, ferret wearing shitgibbon.

Je snapt, de Schotten en hun poëzie kunnen bij mij voorlopig niet meer stuk.

Queen Victoria (1819-1901)

We Had An Empire Once
Daarentegen vind ik dat we paal en perk moeten stellen aan de hooghartigheid van de Engelsen. De Fransen mogen dan over de hele wereld de naam hebben hautain te zijn, maar dat is de mening van een wereld die voornamelijk gericht is op de invloedrijke Engelstalige (met name Amerikaanse) cultuur. De Engelsen gedragen zich vaak veel arroganter, met hun eeuwige ‘We Had An Empire Once.’

Oh, please, laten we het niet mooier maken dan het is; de koloniale tijd van de Britten kent veel morsige schandvlekken. Die van de Fransen en Nederlanders ook, daar niet van, maar hoewel geen volk of land perfect is, hebben de Fransen ten minste hun aristocratie en masse onder de guillotine gesmeten, en is Nederland op het neurotische af egalitair ingesteld, qua ‘doe maar gewoon dan doe je gek genoeg’ en boven het maaiveld uitstekende hoofden afhakken, en zo.

Alleen de Engelsen lopen nog een beetje wereldrijkje te spelen en zich te meten met grootmachten als de Verenigde Staten en Rusland. Ze líjken misschien minder hautain omdat de meeste Nederlanders hen beter verstaan dan dat ze de Fransen verstaan, en omdat we Monty Python leuk vinden, maar echt, het ego van de Engelsen is in sommige opzichten groter dan dat van de Fransen. (Tekst gaat onder de afbeelding door.)

Verbeelding van de executie van de Franse koningin Marie Antoinette op 16 oktober 1793 in Parijs. Anonieme schilder, 1793. | Bron: Wikipédia

Metafoor
We moeten dus gaan praten over die status aparte die Brittania-rules-the-waves om de haverklap in de EU meent te mogen bedingen omdat ze once een empire hadden. We moeten niet rancuneus zijn, maar als iets goed genoeg is voor de zogenaamd arrogante en kieskeurige Fransen, dan is het ook goed genoeg voor de Engelsen. Kom, zeg. Restez calme et faites comme les Français, bordel ! (Keep calm and do like the French, damnit!) Nou ja, in sommige opzichten dan.

Overigens, ik schreef zojuist wel dat wij vastelandeuropeanen niet te hardvochtig moeten zijn, maar types als die Engelse juffrouw die in dat ene filmpje zegt dat zij en haar hele familie er een dag later al spijt van hadden dat ze ‘Leave’ hadden gestemd in dat Brexit-referendum – omdat ze ‘dachten dat stemmen toch niets zou uithalen’ – die types mogen een milde pets op het suffe hoofd krijgen.

‘When you’re halfway through your haircut and the barber tells you he is from Turkey’ (foto + bijschrift: @DRDaleRoberts op Twitter) – Op de foto een Britse semi-skinhead die blijkens de tekst op zijn T-shirt buitenlanders wil laten uitzetten na de Brexit-‘overwinning’

En dat ongewassen xenofobische Britse tuig dat zich misplaatst gesterkt voelt door de Leave-‘overwinning’ en nu buitenlanders bedreigt en belaagt moet fluks afgezonken worden in de Theems. Niet dat ik geweld dan wel opeens goedkeur, maar ik gebruik het als metafoor, zeg maar. Hup, metaforisch van de Tower Bridge af gedouwd met je hakenkruistattoo, racistische hooliganhobby en pints-of-ale-verslaving, mate.

Expansiefantasie
Terwijl al dat belangrijks wordt afgehandeld, is er nog iets waar we wat mij betreft een béétje paal en perk aan mogen stellen: de invloed van het Engels op de Nederlandse taal. Want. Good. Grief. Wat gebruiken Nederlanders veel Engelse woorden en uitdrukkingen. Vaak totaal onnodig, geregeld op het bevreemdende, en soms op het irritante, af.

Het lesje nederigheid dat we de Britten na dat Brexit-gepruts wellicht willen leren hoeft niet wreed te zijn, maar laten we de empire-Engelsen niet blijven tegemoetkomen in hun expansiefantasie door onze taal te pas en te onpas te doorspekken met hun taal. Ze moeten niet gaan denken dat we ze echt heel geweldig vinden, hoe leuk we ze stiekem ook vinden. Straks gaan ze nog meer naast hun schoenen lopen.

Schelden
Begrijp me goed, ik hou van talen en taal, daarom ben ik vertaler, acteur en singer-songwriter, eh… zanger-liedschrijver. Ik ben dol op het Engels, vooral wanneer ze in Schotland of in de Londense Eastend aan het schelden slaan. (‘You twat.’) Het gaat me niet om een sporadisch Engels woordje, uitdrukkinkje of woordgrapje in het Nederlands. Alleen wekt al dat Engels voor vaak heel simpele woorden bij mij soms de indruk dat Nederlanders hun eigen taal steeds slechter kennen. Men lijkt zich in toenemende mate gedwongen te voelen allerlei nuances in het Engels te zoeken. Of men doet het om interessant te lijken, ik weet het niet.

Een taalpurist ben ik niet; doe maar lekker praten en op sociale media schrijven hoe het eruit komt, hoor. Taal evolueert zoals ze wil, en dat is leuk. Ik weet best dat de meeste Nederlanders het Nederlands prima of goed genoeg beheersen en ik gooi zelf ook wel eens Engels, Frans, Surinaams, Papiaments, Duits of Spaans door mijn Nederlands.

Maar voor alle mensen die soms gewoon niet op dat ene Nederlandse woord of die ene Nederlandse uitdrukking kunnen komen en dat wel zouden willen, heb ik in de loop van de tijd een lijst samengesteld. Een immer groeiende lijst van door Nederlanders steeds vaker uitgesproken en geschreven Engels waarvoor in alle gevallen een Nederlands equivalent of twee, drie, vier bestaat.

Oog en tong
Wellicht ten overvloede vermeld ik dat voornoemde lijst met een knipoog is geschreven; gelieve hem ook zo te lezen. Geen taalnazi-verwijten sturen, alstublieft. O ja, voor wie de uitdrukking ‘met een knipoog’ niet kent: die betekent tongue in cheek.

Aangezien de lijst nogal lang is, heb ik hem opgedeeld. Hier alvast de eerste twaalf in Nederland veelgebruikte Engelse woorden en uitdrukkingen en hun Nederlandse equivalenten. Meer volgt.

1.  Policy = beleid. ‘Dat is nu eenmaal ons beleid’ betekent hetzelfde als ‘Dat is nu eenmaal onze policy.’ En nee, met policy klink je niet officiëler, maar aanstelleriger. Met je empire.

‘zinkin autzaait ze boks’

2.  Thinking outside the box = creatief denken, creatief durven zijn, onconventioneel denken, iets origineels bedenken, buiten de gebaande paden denken of treden, buiten het (vaste) kader durven stappen, uit de band durven springen, buiten de lijntjes kleuren. Soms hoeft dat thinking niet letterlijk vertaald te worden; staar je er niet blind op. Met je bright ideas.

3.  ‘Een fotomodel met een promising carrière,’ hoorde ik een modedame op televisie eens zeggen. Promising komt steeds vaker voor, het betekent uiteraard ‘veelbelovend.’ ‘Een veelbelovend fotomodel, een veelbelovende carrière in het verschiet.’ ‘Veelbelovend’ is iets sterker dan promising, dat in figuurlijke zin slechts ‘beloftevol’ en in letterlijke zin alleen ‘belovend’ betekent. Voor extra nadruk moet je dus de Nederlandse variant hebben. Met je fashion sense.

4.  Home made kan worden vervangen door ‘zelfgemaakt’ of ‘handgemaakt’, maar liever niet door ‘huisgemaakt.’ Sorry. ‘Thuisgemaakt‘ is ook niet goed, maar zou eigenlijk logischer zijn, want home betekent ‘thuis’, niet ‘huis.’ Vermijd dat kromme ‘huisgemaakt‘ maar, vooral als je een eettent of winkel hebt. Schrijf op die menukaart of prijslijst ‘zelfgemaakte, in eigen keuken gemaakte, zelfgestookte, door de kok gekozen / gemaakte / gerookte…’ Genoeg mogelijkheden, kortom. Met je hipster food.

5.  Struggle = worsteling, gevecht, strubbeling, moeite. ‘Een struggle met…’ = een worsteling met, een gevecht met, strubbelingen met, moeilijkheden met, moeite met, last van.’ Maar voor wie dan toch per se internationaal wil overkomen: struggle wordt uitgesproken als ‘stroggle’ met de g van goal, niet als ‘strukkel’ met de k’s van sukkel. Met je fighting spirit.

6.  Een case onderbouwen = een zaak onderbouwen, een dossier onderbouwen, een argument onderbouwen. Anders klinkt het alsof je zegt ‘Een Kees onderbouwen.’ Niemand weet hoe een persoon met de naam Kees onderbouwd kan worden. En ja, minister-president Mark Rutte, ik heb het tegen u. Met Your Excellency.

7.  Een rolmodel is net zo’n goed voorbeeld als een role model. Kent iemand in Nederland het woord ‘rolmodel’ nog? Ik hoor achter onze dijken bijna alleen nog maar ‘roolmoddel.’ Rolmodel betekent exact hetzelfde als role model. Zo gek. Het is al een anglicisme, want van oorsprong een letterlijke vertaling van role model. En het meervoud van rolmodel is ‘rolmodellen’, niet ‘roolmoddels.’ Met je good example.

8.  ‘Deze terreurgolf is zoals een rollercoaster, ze zal helaas nog een tijd af en toe terugkomen,’ las ik in een krantenartikel. Het woord rollercoaster lijkt in Nederland ook aan een opmars bezig. Wat is er mis met het multi-inzetbare ‘achtbaan’? Waarom niet ‘Ik ging door een achtbaan van emoties, onze relatie was een wilde achtbaanrit, we zitten in een achtbaan van terreur’? Met je Make Love Not War-Facebook-omslagfoto.

9.  Gebruik van het woord impressive maakt de dingen niet imposanter of indrukwekkender dan gebruik van de woorden ‘imposant’ en ‘indrukwekkend.’ Impressive wordt in Nederland ook wel eens uitgesproken als ‘impressief’; dat klinkt alsof je het over schilderkunst hebt, of zo. Met je wannabe-impressionisme.

10.  ‘In het begin waren ze een beetje shy, zeg maar,’ zei een 17-jarige jongedame op televisie, waarna ik prompt het woord shy veel vaker in het Nederlands hoorde opduiken. Eh, ik zeg maar gewoon ‘verlegen’ of ‘terughoudend’ of ‘afwachtend’, goed? Of misschien zeg ik iets duizelingwekkends als ‘in het begin keken ze nog even de kat uit de boom.’ Dat betekent dat ze zich in het begin wat op de vlakte hielden. Dat ze niet meteen het achterste van hun tong lieten zien. Dat ze afwachtend waren. Spannend, toch? Met je Snapchat life.

11.  ‘Ik denk dat iedereen tegenwoordig wel een beetje socially awkward is en waarde hecht aan zijn personal space,’ hoorde ik een geïnterviewde man op televisie zeggen. Ahem, dude, you sound like a douchebag. Zeg gewoon ‘sociaal onhandig’ en ‘persoonlijke ruimte.’ Met je emo lingo.

12.  In plaats van ‘Om hun een way out te bieden’ kun je ook zeggen: ‘Om hun een uitweg te bieden.’ Way out kan in voorkomende gevallen ook worden vertaald met iets als ‘vluchtmogelijkheid, oplossing, strategie, uitgang.’ Met je Brexit-stress.

 

Cheerio!

Tasio Ferrand © 1 juli 2016

Het vervolg van dit stuk is May your Dutch gebrekkig Engels zijn; 12 keer onnodig Engels, deel 2, met onder andere de Twitter-vloeken die over Boris Johnson werden uitgesproken en een leuke foto van Destiny’s Child.

De rest is gelul

Tags

Amsterdam, basisschool, discriminatie, pesten, racisme, religie, school, Sinterklaas, Surinaams, Turks, verjaardag, Zwarte Piet

Amsterdam, Watergraafsmeer. Basisschool X, klas 4d, ruim dertig jaar geleden.

In de vierde klas (groep 6) lagere school zat ik meestal naast Hassan, een Turkse jongen die altijd perfect gestreken overhemden droeg en heel driftig werd als andere kinderen pornografische dingen over Allah tegen hem zeiden. Van alle jongens kon ik met Hassan het beste opschieten, want hij was slim, oprecht en gevoelig. Als je gewoon normaal tegen hem deed, had je een goeie aan hem. Trouwhartig, eervol, en behulpzaam. Wanneer we een proefwerk rekenen hadden mocht ik bij hem afkijken, met taaltoetsen liet ik hem bij mij afkijken, en bij aardrijkskunde en geschiedenis keken we bij elkaar af. Twee weten per slot van rekening meer dan een.

Behalve Hassan herinner ik me ook nog het mooie meisje dat op Toppop-danseres Penny de Jager leek, en haar nicht met haar dat van nature vier – ik heb geteld – verschillende tinten blond was. De andere kinderen herinner ik me niet meer, op nog twee na. Twee Creools-Surinaamse meisjes. Tweelingzusjes met keurige vlechten en een altijd glanzende donkerbruine huid. Ik vond hen mooi, met die elastiekjes met aan elk uiteinde een felgekleurd plastic balletje in hun haar. Net kauwgomballen.

De twee meisjes waren heel stil, lief, en ze zaten helemaal achter in de klas naast elkaar. Slim waren ze ook; ze haalden vaak de beste cijfers van de klas. Ik vond hen ook een beetje zielig omdat ze nooit mochten uitdelen wanneer ze jarig waren, en ze mochten ook geen verjaardagstraktaties van ander kinderen aannemen. Ze waren Jehova’s Getuigen en mochten hun verjaardag niet vieren, ook niet op school. Waarschijnlijk voelde ik enige verwantschap omdat ik midden in de zomervakantie jarig ben en dus ook nooit op school mijn verjaardag vierde of trakteerde. Geen mooi versierde stoelen voor Judith, Maureen en mij. Tja, het leven is hard.

Ik werd gepest, misschien was ik te wijsneuzerig, maar zeker is dat ik meer wist dan menig klasgenootje lief was. Hassan werd gepest omdat hij een Turk was, overhemden in plaats van T-shirts en sweaters droeg en veel waarde hechtte aan ene Allah, van wie ik noch iemand anders iets wist, en over wie Hassan zelf nooit sprak. Judith en Maureen werden gepest omdat ze Jehova’s Getuigen waren. Althans, daar begon het mee.

We waren allemaal tien jaar oud, maar ik wist allang dat de twee zusjes niet zelf voor dat geloof hadden gekozen, net zo min als Hassan voor het zijne. Hun ouders waren gelovig, dus moesten de kinderen zich ook houden aan regels die bij dat geloof hoorden. Daar konden ze niets aan doen, en ik zag geen reden om hen ermee te pesten. Ik had thuis ook bepaalde regels die misschien niet voor alle kinderen golden. Mijn eigen bed opmaken, of zo.

Of het rond Sinterklaas was of niet, ik weet het echt niet meer, maar op een dag moest ik in de pauze nablijven omdat ik mijn rekensommen niet af had en de miserabele bejaarde rotjuf met haar koffie-stinkadem en slordig rood gelakte stompnagels me toch al niet mocht. Toen ik veel later dan de andere kinderen de school uit kwam om de laatste vier minuten pauze te genieten, zag ik een groep van vijf of zes jongens bij de schoolmuur staan, in een kluitje om iemand heen.

Maureen. Ze duwden, schopten, sloegen en bespuugden haar. Er ging een ongekend naargeestig gevoel door me heen, iets wat ik op dat moment geen naam kon geven maar ook niet kon verdragen.

Zo bang als ik was – ik was tenslotte ook een mikpunt – ben ik ernaartoe gelopen. Ik heb me heel rustig, haast ongemerkt, tussen de tierende jongens door gewurmd en ben zwijgend voor de huilende Maureen gaan staan, met mijn rug half naar de groep jongens toe gekeerd. Net toen ik dacht dat ze hun agressie op mij zouden gaan richten, greep een van hen mijn linkerarm – ik zette me schrap voor een zet, stomp of schop, maar hij trok alleen hard aan mijn arm en riep: ”Pas op! Ze geeft af als ze nat is!” Waarna er nog het een en ander aan Zwarte Piet-gescheld en ander denigrerend en seksistisch verbaal geweld uit zes kinderkelen werd gelanceerd.

Zwart hoertje. Zo noemden ze het meisje met de vlechtjes en de glanzende huid dat haar verjaardag niet mocht vieren. Diep uit mijn maag, dwars door mijn borst, recht naar mijn keel, voelde ik een ongelofelijk brandende schaamte in me naar boven komen, en ik barstte spontaan zelf ook in tranen uit. Gechoqueerd als nooit tevoren. Ik vermoed dat ik me net zo bezoedeld en onteerd voelde als Maureen.

Het klinkt misschien te dramatisch, maar ik denk oprecht dat ik die dag, op mijn tiende, een flink deel van mijn kinderlijke onschuld ben verloren. Pas veel later, toen ik al lang en breed volwassen was, realiseerde ik me dat Maureen en Judith hun kinderlijke onschuld waarschijnlijk al op hun vijfde of eerder aan dat soort smoezelige ontering hadden moeten prijsgeven. Het zal me de rest van mijn leven tranen in mijn ogen bezorgen.

Noem me gerust een sentimentele jankert, ik geef je er zo een lijst van mijn andere imperfecties bij als je wilt, maar zolang ik nog voor Maureen, Judith, Hassan kan huilen, weet ik in ieder geval dat ik heb wat volgens mij een mens werkelijk een mens maakt: gevoel in m’n donder. De rest is gelul.

Tasio Ferrand © 24 mei 2016

[foto: Carrie Fay]